Als ik vandaag in Rood schrijf over de persoon Ernest Mandel is dat niet alleen om me te voegen bij het - zeer verdiende - huldebetoon aan zijn uitzonderlijke kwaliteiten die van hem, doorheen de tijd, een man van studie en denken, van overtuiging, engagement en trouw maakten.  Verdrietig om zijn vertrek, voel ik de noodzaak opnieuw onze ontmoetingen te overlopen... 

Mijn vriendschapsband met Ernest Mandel gaat terug tot in de jaren vijftig. We hadden dezelfde leeftijd en een vergelijkbare beroepsactiviteit, allebei waren we economisch journalist-kroniekschrijver, hij bij Le Peuple van de PSB-BSP, ik bij La Cité, krant van de Waalse christelijke arbeidersbeweging MOC. 

Al snel begrepen we dat het formeel toebehoren aan ideologisch tegengestelde werelden niet verhinderde dat er tussen ons gemeenschappelijke inzichten en te verdedigen doelstellingen ontstonden die solidariteit en medeplichtigheid veronderstellen. Geen toeval als Ernest en ik elkaar vonden rond thema’s als de structuurhervormingen, een “open en revolutionaire linkerzijde”, antikolonialisme en antitotalitarisme. Misschien maakte Ernest indertijd - te edelmoedig - van mij een van die linkse christenen waarvan hij vriendschap en vertrouwen wenste. Persoonlijk kende ik de vreugde een puur socialistische metgezel te hebben, zonder carrièristische geest, moreel streng, onverzoenlijk voor zichzelf, open voor dialoog en begrip ten aanzien van de andere... 

Als een diep geëngageerd en overtuigd man beschikte Ernest eveneens over een groot vermogen tot objectieve analyse. Die ervaring maakte ik mee aan het CRISP, een project waarvan hij van in het begin de doelstelling begreep en goedkeurde. Overigens werkte hij vanaf het eerste jaar mee, met een magistrale geschreven bijdrage onder de titel 'Qui contrôle la Société Générale?' (Courrier Hebdomadaire, 8 mei 1959). De gestrengheid van de studie werd breeduit geprezen door lezers van zeer diverse gezindheden. 

Uit onze gesprekken bleek overigens dat deze grote specialist van de marxistische economie ook een verfijnd kenner was van de concrete problemen van de Belgische maatschappij en politiek, ook van de “reële machten” onder de decision-makers. 

In zijn militante activiteiten kende ik Ernest Mandel minder goed, maar van de vele zaken die ik hoorde weet ik hoezeer er een communicatieve kracht uitgang van zijn woorden. Een van mijn naaste vrienden die hem op prijs stelde als redenaar, zei me ooit: “Terwijl ik naar Mandel luister, geloof ik in de revolutie”. 

Een redenaar was hij zeker, maar ik bewaar van hem ook de herinnering als compagnon met wie je grappen kon maken, ironiseren, lachen... Zijn humor verheugde me, temeer daar hij zijn doelwitten wist te kiezen. 

Onze laatste ontmoetingen in 1993 en 1994 waren lange dialogen. Ernest Mandel kon luisteren en becommentariëren. Hij kon ook terugkeren in de tijd, opnieuw de context van de moeilijke, dramatische naoorlogse momenten verklaren. Hij kon met overtuiging de wegen en middelen aanhalen die volgens hem zouden leiden naar de vooruitgang van morgen. Hij kon zich vriendschappelijk opstellen, aandacht betonen voor het werk en onderzoek van anderen, zich met een actieve sympathie uitlaten, intellectueel en materieel helpen... Ernest was op die momenten, zoals ik hem altijd gekend heb, de antithese van degene die zijn verworvenheden angstvallig voor zichzelf houdt. Die intellectueel, die professor was - is - de man van het kameraadschappelijk delen en van de solidariteit. 

(*) Jules Gerard-Libois is stichtervoorzitter van het CRISP, Centre de Recherche et d'Information Socio-Politique